فن بیان هنری است که در گویندگی ، سخنرانی ، مجری گری ، بازیگری و … به کار میرود.
همچنین افراد خوش صحبت که در مکالمات روزمره خود به زیبایی سخن میگویند، از فن بیان استفاده میکنند.
فن بیان باعث میشود:
- صدای شما جذاب به گوش برسد
- معانی را کامل و بدون اشتباه منتقل کنید
- به زیبایی گویندگی کنید ، شعر بخوانید و با مردم سخن بگویید
تکنیک های گویندگی
اگر میخواهید گوینده شوید حتما باید تکنیک های آن را بیاموزید. تکنیک های گویندگی همان تکنیک های فن بیان هستند که عبارتند از:
- تکنیک خوب گوش دادن
- تکنیک تنفس صحیح
- تکنیک صداسازی صحیح
- تکنیک تلفظ صحیح حروف و واژگان
- تکنیک ریتم و سرعت بیان
- تکنیک ملودی یا موسیقی کلام
- تکنیک تاکید یا آکسان گذاری
- تکنیک تنظیم برد یا افت و خیز بیان
- تکنیک تزریق احساس به بیان
تکنیک خوب گوش دادن
این در واقع آغاز راه آموزش فن بیان و گویندگی است. همه انسان ها از راه شنیدن، حرف زدن را آموخته اند. بنابراین هنرجویان گویندگی که میخواهند زیبا صحبت کردن را بیاموزند لازم است تا با شنیدن و بررسی صدای گویندگان و مجریان مورد علاقه خود، به ویژگی های مثبت و منفی صدای آنها پی ببرند.
تمرین شماره 1
به صدای گویندگان، بازیگران ، سخنرانان یا مجریانی که از نظر شما خوش صحبت هستند با دقت گوش کنید. کاغذی برداشته و سعی کنید ویژگی های صدای آنها که برایتان گوش نواز است را یادداشت کنید.
سپس سعی کنید ویژگی های مثبت صدای آنها را تقلید کنید ، همچنین از ویژگی های منفی بیانشان پرهیز کنید.
تمرین شماره 2
صدای خود را ضبط کنید و به آن گوش دهید. چه ویژگی های مثبت و منفی از نظر خودتان در صدایتان وجود دارد؟ آنها را روی کاغذ یادداشت کنید تا در ادامه به آنها بپردازیم.
تکنیک تنفس صحیح
اگر به صدای گویندگان خوب با دقت گوش دهید متوجه میشوید که نفس کشیدن آنها معمولی نیست. بعضی از آنها میتوانند یک متن طولانی را با یک نفس بخوانند. آنها کنترل زیادی روی تنفس خود دارند. کنترل روی تنفس لازمه داشتن فن بیان خوب است و فن بیان خوب لازمه گوینده شدن.
تمرین شماره 3
صدای ضبط شده گویندگان را گوش دهید. چنتا از جملاتی که میگویند را یادداشت کنید. جاهایی که نفس میکشند را روی کاغذ علامت بزنید، سپس خودتان شروع به خواندن آن جملات کنید و همانجاهایی که گوینده نفس میگیرد، نفس بگیرید و تا جایی که گوینده میخواند شما هم بخوانید.
تمرین شماره 4
باید نفس خود را تقویت کنید. این کار تمرینات خاصی میطلبد. باید وقت بگذارید و روزانه حداقل یکی از تمرینات تنفسی را انجام دهید. تمرینات تنفسی برای فن بیان و گویندگی که به تنفس دیافراگمی معروف است در لینک زیر آورده شده است(روی تصویر زیر کلیک کنید)
تکنیک صداسازی صحیح
صداسازی قسمت جذاب فن بیان و گویندگی است. البته قسمت سختی هم هست. در این مرحله است که به هنرجو آموزش داده میشود صدای خوب مادرزادی نیست بلکه آموختنی است. با تمرینات این قسمت است که صدای شما گرم ، پخته و طنین دار میشود.
تمرین شماره 5
متنی از یک کتاب را با صدای کاملا بلند بخوانید(جیغ و فریاد نزنید). یک صفحه کامل را بدون افت صدا بخوانید. این کار تارهای صوتی شما را که از جنس ماهیچه هستند، تقویت میکند، این کار در بلند مدت قابلیت صدای شما را بالاتر میبرد زیرا خواندن با صدای بلند هم نفس شما را که در قسمت قبلی به آن اشاره شد تقویت میکند و هم حنجره شما را ورزش میدهد.
تمرین شماره 6
صدای شما باید کیفیتی که به آن طنین گفته میشود کسب کند. این کیفیت یا ویژگی ، نوعی زنگ خاص در صدای شما است که شاید اکنون از آن بی بهره باشید. علت آن است که شما اکنون از تمام ظرفیت بدن خود برای صداسازی استفاده نمیکنید. زمانی که بتوانید چنین کنید، صدای شما مانند افراد خوش صدا خواهد شد و افراد معمولی فکر میکنند؛ شما مادر زادی خوش صدا بوده اید.
تمرینات طنین و صداسازی نیز مانند تمرینات تنفس مفصل هستند و از شما دعوت میکنیم که از طریق لینک زیر تمرینات کامل را دانلود و انجام دهید.(روی تصویر کلیک کنید)
تکنیک تلفظ صحیح حروف و واژگان
جملات فقط زمانی کامل میشوند و معانی را منتقل میکنند که ، تک تک حروف آنها به وضوح گفته و شنیده شوند. در غیر این صورت کلام ما مبهم و غیر قابل فهم خواهد بود. در فن بیان و گویندگی علاوه بر صداسازی باید توجه خاصی به حروف بی صدا داشته باشیم.
منظور از حروف بی صدا همان: “د” “ت” “س” “ج” و … هستند
تمرین شماره 7
متنی از یک کتاب را بخوانید و هنگام خوانش سعی کنید تمام حروف بی صدا حتی “د” آخر کلمات را به صورت مشدد و با فشار اغراق آمیزی بیان کنید. اینکار توجه شما را به اهمیت حروف بی صدا جلب کرده و لب ها ، فک و زبان شما را برای تلفظ روان این حروف تقویت میکند.
تمرین شماره 8
تلفظ صحیح حروف دارای تمرینات مفصل تری هم هست که ارتباط تنگاتنگی با وضوح کلام شما و حتی ریتم و طنین صدایتان دارد. باید این تمرینات را به صورت منظم انجام دهید. به همین منظور لینک این تمرینات را برای شما در این پایین میگذاریم(روی تصویر کلیک کنید)
تکنیک ریتم و سرعت بیان
در گویندگی و فن بیان ، سرعت گویندگی کردن یعنی تعداد کلماتی که گوینده در واحد زمان مثلا در 10 ثانیه میگوید. تعداد کلماتی که در هر واحد زمان میگویید میتواند و باید متغیر باشد. در غیر این صورت دچار یکنواختی سرعت میشوید و حوصله شنونده را سر میبرید.
تمرین شماره 9
یک بیت شعر را 3 بار بخوانید. دفعه اول کل بیت را در 10 ثانیه بخوانید، دفعه بعد در 5 ثانیه و دفعه بعد در 3 ثانیه. با این تمرین هم می آموزید در چگونه با سرعت بسیار بالا گویندگی کنید و هم می آموزید که در مواقع لزوم سرعت خود را پایین بیاورید
تمرین شماره 10
سعی کنید در هنگام خوانش یک شعر کامل، سرعت های مختلف را با هم بیامیزد. مثلا مصرع اول را سریع و مصرع دوم را آرام بخوانید، مصرع بعدی را با سرعت متوسط و مصرع بعد را …. اینگونه به سرعت بیان خود تنوع دهید
تکنیک سرعت در گویندگی و فن بیان به تمپو نیز شهرت دارد که میتوانید تمرینات مفصل تر آن را از لینک زیر دانلود کنید(روی تصویر کلیک کنید)
تکنیک ملودی یا موسیقی کلام
هنگام گویندگی میتوانید با زیر و بم کردن صدای خود نوعی موسیقی در کلام خود به وجود بیاورید. این یکی از تکنیک های اصلی فن بیان و گویندگی است. منظور از زیر و بم کردن صدا همان نازک و کلفت کردن صدا ها است. در موسیقی صداهای نازک و کلفت دارای فرکانس های مختلفی هستند و چینش فرکانس های مختلف با نسبت خاصی در کنار هم ایجاد موسیقی میکند
تمرین شماره 11
متنی از یک کتاب را بخوانید، قسمتی از آن را با صدای کلفت بخوانید، سپس صدای خود را نازک کنید و ادامه متن را بخوانید. به تفاوتی که با نازک و کلفت کردن صدا در حال و هوای خوانش متن ایجاد میشود دقت کنید
این تکنیک را نیز مانند تکنیک های قبلی میتوانید به گونه ای مفصل تر تمرین کنید. برای این منظور باید تمرینات مختلفی انجام دهید. یک بسته کامل تمرینات زیر و بم صدا را در اینجا برایتان آورده ایم.(روی تصویر زیر کلیک کنید)
تکنیک تاکید یا آکسان گذاری
تکنیک تاکید گذاری یا آکسان گذاری در فن بیان و گویندگی یکی از تکنیک های اصلی است. این تکنیک نسبت به تکنیک های قبلی کمی آسانتر یاد گرفته میشود اما اهمیت آن بسیار بالا است. این تکنیک نه تنها به شکل گیری معنای جمله کمک میکند که روی موسیقی و ریتم کلام شما نیز تاثیر گذار است.
تمرین شماره 12
قسمتی از یک کتاب را بخوانید. برخی از کلمات که از نظر شما ارزش بیشتری دارند و باید روی آنها تاکید شود را با شدت و فشار بیشتری بیان کنید. اینگونه آن کلمه را در جمله نسبت به سایر کلمات برجسته میکنید. سپس تاکید را از روی آن کلمه برداشته و روی کلمه دیگری بگذارید، به تفاوتی که در معنا و آهنگ کلام شما ایجاد میشود دقت کنید
تاکید گذاری یا آکسان گذاری تمرینات مختلفی دارد. باید هر روز یکی یا تعدادی از آنها را در برنامه روزانه تمرینی خود بگنجانید. در اینجا یک بسته حاوی تمرینات تاکید را برایتان می آوریم. برای دانلود آن روی تصویر زیر کلیک کنید
تکنیک برد صدا یا افت و خیز بیان
این تکنیک که گویندگان و سخنران ها از آن استفاده زیادی میکنند تکنیک برد صدا نام دارد. منظور از آن این است که صدای گوینده مواقعی بلند و مواقعی آهسته شود. سطح صدا و ولوم صدا نام های دیگری برای تکنیک برد صدا هستند.
تمرین شماره 13
قسمتی از یک کتاب را بخوانید. جمله های اول را با صدای آهسته و ملایم بخوانید. سپس صدای خود را بلند کنید و جمله های بعدی را بخوانید. بعد از چند جمله دوباره صدای خود را آهسته کنید. مواظب باشید که دائما با صدای بلند یا دائما با صدای آهسته سخن نگویید.
این تکنیک نیز باید با تمرینات مختلفی آموخته شود. زیرا نکاتی دارد که ممکن است هنرجویان در ابتدا از آن سر در نیاورند. مهارت یافتن در این تکنیک به مهارت یافتن در تکنیک تنفس و صداسازی بستگی زیادی دارد. برای دانلود تمرینات کامل این تکنیک روی تصویر زیر کلیک کنید:
تکنیک احساس در بیان
در عالم فن بیان و گویندگی ، گوینده ای که کلامش خالی از احساس باشد جایی ندارد. اگر بی احساس گویندگی کنید، شنونده شما را فردی دروغ گو و فریبکار تصور میکند که خود اعتقادی به حرفهای خود ندارد. این تکنیک در باورپذیری آنچه میگویید بسیار تاثیر گذار است. اگر سخن شما از دل شما بر نخیزد بر دل مخاطب نمینشیند.
تمرین شماره 14
یک متن از یک کتاب را بخوانید. کلماتی از کتاب را انتخاب کنید و آنها را با احساس شدید بیان کنید. مثلا فرض کنید کلمه “سوختم” در جمله شما است. این کلمه را چنان بگویید که گویی واقعا عضوی از بدن شما در اثر برخورد با آتش سوخته است.
برای آشنایی بیشتر با این تکنیک روی لینک زیر کلیک کنید
چگونه احساس را به بیان خود وارد کنیم ؟
چه مدت تمرین کنیم؟
به یاد داشته باشید که تکنیک های فن بیان و گویندگی ، نیاز به زمان دارند تا کاملا آموخته شوند. همانطور که ملاحظه کردید این تکنیک ها بیش از 10 تکنیک نیستند اما آنقدر عمیق هستند که بسته به زمانی که به آنها اختصاص بدهید میتوانید در آنها پیشرفت کنید. مانند نت های موسیقی که بیش از 7 نت نیستند اما میتوان بی نهایت آهنگ با آنها ساخت.
بهترین گوینده ها در واقع همین تکنیک ها را از همه بهتر رعایت میکنند. شما با 6 ماه تمرین روزانه میتوانید نتیجه تمرینات را در صدای خود مشاهده کنید و با 3 سال تمرین میتوانید به یک گوینده حرفه ای تبدیل شوید اما اگر بخواهید از گوینده ای که 10 سال است تمرین میکند بهتر شوید انتظار نداشته باشید که 3 سال تمرین برای شما کافی باشد.
لازمه گام گذاشتن در راه گویندگی و فن بیان عشق است، اگر عاشق این کار هستید همین امروز شروع کنید و تا 3 سال دیگر به عشق خود برسید. البته اگر عاشق باشید بعد از 3 سال هم عشق خود را رها نمیکنید و هر روز در راه طلب گامی میزنید.
همچنین برای آسان تر و سریع تر کردن راه ، آموزش و تمرینات استاندارد گویندگی و فن بیان که حاصل بیش از 8 سال تجربه مربی است را برایتان فراهم کرده ایم که میتوانید از لینک زیر آن را تهیه و تمرینات را همین امروز شروع کنید
برای تهیه دوره جامع و کامل فن بیان و گویندگی روی تصویر زیر کلیک فرمایید